Kalendarium

Informator dla interesantów

Wnioski do pobrania:

A A A

http://chart.apis.google.com/chart?cht=qr&chl=http%3A%2F%2Fkorczyna.pl%2Fwiadomosc%2Fdo-celow-szlachetnych-szlachetne-wioda-czyny-2&chs=350x350&chld=L|4

Aktualność

01-01-1970Do celów szlachetnych szlachetne wiodą czyny

18 grudnia 2008 r. mija 40 rocznica śmierci wybitnego uczonego, humanisty, badacza literatury polskiej, kombornianina, profesora Stanisława Pigonia. Jego imię od 22 listopada 1980 roku, a więc już prawie 28 lat, nosi Szkoła Podstawowa w Komborni. Warto więc przybliżyć sylwetkę uczonego, który swoje niełatwe dzieciństwo spędził właśnie w Komborni. Tutaj się urodził, tutaj w miejscowej szkole ludowej rozpoczął naukę, tu zrodziła się jego fascynacja literaturą, kiedy to w nagrodę za postępy w nauce otrzymał „Pana Tadeusza”. Stąd wyruszył w świat, aby uczyć się i rozwijać swoje zdolności. Nie była to droga łatwa. Jak wyglądała, tego można dowiedzieć się, sięgając po jego książkę „Z Komborni w świat”. Warto przeczytać te wspomnienia, w których profesor opisał ścieżkę prowadzącą go ze wsi na wielką drogę kultury duchowej i narodowej. Pamiętnik ten to nie tylko wspomnienia z lat dzieciństwa i młodości, ale także przykład rozwoju intelektualnego młodzieży wiejskiej początku XX wieku, ilustracja zjawiska społecznego, jakim było wrastanie dzieci chłopskich w inteligencję. „Starsi czy młodsi - pisał Pigoń na kartkach pamiętnika - należymy do tych, co wyszedłszy ze wsi, zaciągnęli się w zaszczytną służbę nauce.
Zaznaczyć należy, że Pigoń nigdy nie wyparł się swojego chłopskiego pochodzenia, był mocno przywiązany do stron rodzinnych, do swojej małej ojczyzny. Do Komborni często wracał, chętnie w swojej rodzinnej wsi odpoczywał i cierpiał bardzo, kiedy pod koniec swojego życia nie mógł już odbywać dalekich podróży i odwiedzać swego miejsca urodzenia. Trudno się temu dziwić, bo nie gdzie indziej, jak właśnie w domu rodzinnym nauczył się tego, co stało się jego życiowym przesłaniem. Po latach profesor wspominał: „Ten z domu wyniesiony szacunek dla rzetelnego mozołu pracy, nie dla siebie tylko przecież podejmowanej, nie wykrętnej, ale najuczciwszej tę w niej sumienność niewyrachowaną, nauczyłem się uważać za wartość, za gwiazdę przewodnią życia, pragnąłem jej dochować wierności, a w ramach zawodu mego starałem się zobowiązywać do niej także innych”.
I rzeczywiście, w pamięci swoich uczniów i przyjaciół zapisał się jako człowiek pracowity, wytrwały, odważny i prawy, jako nauczyciel, uczony i pisarz o niepowtarzalnych walorach serca i umysłu. Był skromny i szlachetny, surowy i wymagający, raczej zamknięty w sobie i oszczędny w pochwałach, ale emanujący wewnętrzną siłą, niezwykłą prawością charakteru. Całe życie profesora Pigonia upłynęło pod hasłem: „Do celów szlachetnych szlachetne tylko wiodą czyny”. Myślę, że dobrze byłoby, aby te słowa - widniejące także na tablicy pamiątkowej szkoły w Komborni - nie tylko zapadły nam w pamięci, ale stały się także naszą życiową dewizą.

Elżbieta Groszek

Stanisław Pigoń urodził się 27 września 1885 r. w Komborni w rodzinie chłopskiej. Tam rozpoczął naukę w szkole, kontynuował ją potem w Korczynie i Jaśle. W 1906 roku wyjechał do Krakowa, gdzie został studentem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie studiów odbył także jednoroczną służbę wojskową w armii austriackiej.
Po ukończeniu studiów przez kilka lat uczył w szkole średniej w Prokocimiu pod Krakowem. W 1914 zdał egzamin nauczycielski. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do służby w armii austriackiej. Walczył kolejno na trzech frontach: belgijsko-francuskim, rosyjskim i włoskim. Po zakończeniu działań wojskowych na froncie włoskim powrócił ze swoją baterią artyleryjską do kraju, by natychmiast udać się w okolice Lwowa i Przemyśla, gdzie podjął walkę o przywrócenie tych miast w ręce polskie. Walczył także na Śląsku Cieszyńskim. Po powrocie z wojska, jesienią 1919 roku został docentem na utworzonym uniwersytecie w Poznaniu. Latem 1920 roku, kiedy Rosja bolszewicka zagroziła Polsce, zgłosił się do Wojska Polskiego jako ochotnik. Zanim zakończyła się wojna, Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie zaproponował Pigoniowi objęcie kierownictwa katedry historii literatury polskiej. Przeniósł się tam po habilitacji w kwietniu 1921 roku. Pracował tam 10 lat. O jego wysokiej pozycji na uczelni świadczy fakt, że społeczność uniwersytetu powierzyła mu w styczniu 1927 roku urząd rektora. Był jednym z najmłodszych rektorów na ówczesnych uniwersytetach.
W kwietniu 1931 r. roku zdecydował się na powrót do Krakowa, gdzie objął kierownictwo katedry literatury polskiej UJ. Po latach pisał we wspomnieniach, że głównym argumentem na przeniesienie się do Krakowa były bardzo bogate zbiory Biblioteki Jagiellońskiej. Pracował tam 30 lat, aż do przejścia na emeryturę.
Na początku drugiej wojny światowej Gestapo aresztowało 183 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i wywiozło ich do Sachsenhausen - obozu koncentracyjnego. Pigoń został uwolniony w 1940 roku wskutek interwencji i nacisków przedstawicieli światowej nauki. W 1942 roku zaczął pracować na tajnym UJ, który został wówczas stworzony i prowadzony przez trzy lata. Ponad 700 osób studiowało na tzw. kompletach, nauka odbyła się w mieszkaniach prywatnych nauczycieli bądź uczniów. Następowały obrony prac magisterskich, przeprowadzono przewody doktorskie i nigdy nikt nikogo nie sypnął. Nie było ani jednej wpadki, która by sprawiła, że Niemcy mogliby zająć lokal studentów czy profesorów.
Zaraz po opuszczeniu Krakowa przez Niemców, w styczniu 1945 roku Stanisław Pigoń wspólnie ze swoimi asystentami rozpoczęli odbudowywać polonistykę - na początku od bardzo prostych rzeczy: zdobywania ławek czy opału.
Przeszedł na emeryturę w 1960 roku w wieku 75 lat. Zmarł 18 grudnia 1968 roku w Krakowie. Pozostawił po sobie około 1450 tytułów, rozpraw, artykułów, książek. Właściwie trudno znaleźć drugiego autora, który by pozostawił tak obfity dorobek. Stanisław Pigoń zajmował się głównie literaturą epoki romantyzmu z Mickiewiczem na czele. Postać ta, jej działalność, a nade wszystko twórczość towarzyszyła mu całe życie. Profesor z Komborni zajmował się też literaturą Młodej Polski, literaturą staropolską i ludową. Zajmował się twórcami, którzy pochodzą ze wsi, ale tymi, którzy nie zdobyli rangi ogólnonarodowej, a znani byli tylko w swoim regionie. Z inicjatywy Stanisława Pigonia podjęto prace nad stworzeniem kartoteki wszystkich pisarzy ludowych od początku XIX wieku aż do współczesności. Niestety, praca ta nie została zakończona.
Jak napisał Wiktor Weintraub, Pigoń był prawdziwym apostołem pracy. Tej pracy, do której szacunek wyniósł z rodzinnego domu, którą traktował nie z przymusu, ale z radością. Dowodem skrzętnej pracowitości profesora jest nie tylko jego dorobek opublikowany, ale także bardzo bogata spuścizna rękopiśmienna. Setki teczek z ogromną ilością materiałów, dzięki decyzji rodziny trafiły do Biblioteki Jagiellońskiej.
Pojęcie pracy i obowiązku Stanisław Pigoń wyniósł z rodzinnej wsi, te wartości zachował na całe życie. Dzięki niemu, o Komborni dowiedziała się cała Polska. - Jego pierwszą ojczyzną była ojcowizna. Tu powracał w okresie wakacyjnym, stąd czerpał siłę do swojej wielkiej pracy. Kombornia to jedna z najsławniejszych polskich wsi. Dla jako tako wykształconego człowieka w Polsce, słowo Kombornia jest słowem znaczącym.
Pamiętnik Pigonia „Z Komborni w świat” stał się bardzo popularną publikacją. Co więcej, tytuł tego tomu wszedł do tzw. skrzydlatych słów (często przytaczany cytat, wchodzący do języka potocznego) - oznacza awans społeczny.
Przy Uniwersytecie Jagiellońskim powstał nawet Fundusz Stypendialny im. Stanisława Pigonia wspierających studentów i doktorantów ze wsi i z małych miasteczek, którzy znajdują się w trudnej sytuacji materialnej i wykazują się dobrymi wynikami w nauce. O stypendium mogą ubiegać się studenci m.in. PWSZ w Krośnie.

Aneta Kut

Opracowano na podstawie wykładu prof. dr. hab. Franciszka Ziejki i za jego zgodą.
Źródło: Portal internetowy www.Krosno24.pl

zobacz galerię

Podziel się: